Medcezir nedir?
Medcezir yani gelgit, Arapça’dan dilimize yerleşmiş olan “Med” anlamıyla yükselme ve “Cezir” anlamıyla da alçalma olan coğrafi bir terimdir. Bir gök cisminin başka bir gök cismine etki ederek oluşturduğu çekim kuvvetine bağlı olan bozulmaları anlatır. Dünya’da bu olay, güneşin ve ayın çekim kuvvetine bağlı olarak okyanuslarda suların yükselip alçalmasına bağlı olarak medcezirleri yani gelgitleri oluşturmaktadır. Bu medcezirin ilk kullanımı, milattan öncesine dayanmakta olsa da ilk olarak bilim adına savunmasını Galileo Galilei 1632 yılında ortaya çıkartmıştır. Medcezir’in oluşum şekli ay yer kürenin etrafında dönerken yer kürenin bir yüzü aya daha yakındır. Aya yakın yerde olan sular ay tarafından, aya doğru çekildiğinde yükselen suların arkasında bulunan boşlukları yan taraflardan gelen sular doldurmaktadır. Bu şekilde, dünyanın aya bakan yüzeyinde su yükselir diğer kısımlarında alçalır. Bu yükselme ve alçalma sürekli olarak birbirini izler. Medcezir günde 2 defa kabarma, 2 defa da çekilme olarak toplamda 4 kez gerçekleşir. Medcezir aralıkları altı saat on iki dakika mesafeli olarak gün içerisinde oluşur. Bir bölgede, sular yükselirken ay o yer için o yüksek noktadadır. Güneş de ay kadar medcezire etki eder. Ay güneş ile dünya arasındayken, medcezir ilkesi azken hepsi aynı hizadayken etki çok olarak vuku bulur.
Medcezirin tarihçesi milattan sonra 12. Yüz yılda İngiltere, İspanya ve Fransa merkezli olmak üzere Avrupa’da kurulan gelgit değirmenlerinin kullanılmasıyla ortaya çıkmıştır. Milattan sonra 19. Yüzyıl’da Belçika’da gelgit değirmenleri, haliçlerde kullanılmaya başlanmıştır. Gelgit enerjisinin kullanımının geliştirilmesi 20. Yüzyılda başlamıştır. İlk defa 1966 yılında Fransa tarafından gelgit kaynaklı enerji santrali Fransa’nın Rance nehri üzerinde kurulmuştur. Range gelgit enerji santralinin gücü 240 MW’dır. Bu da yıllık Fransa’nın enerji kaynağının belirli bir ölçüsünü karşılamaktadır.
Fransa’nın bu çalışmasının ardından, en yakın çalışmayı Japonya 1990 yılında gelgit enerjisi tiribünü kurarak gerçekleştirmiştir. Gelgit enerjisinin yüksek güç elde etmesine bağlı olarak İngiltere, Rusya ve Kanada’da çalışmalarını bu alanlara yönlendirmiştir. İngiltere 1999 yılında tek kanatlı ve çift kanatlı gelgit türbinleri deneme istasyonu kurmuştur. Bu sayede de gelişimlerine Ar-Ge kazandırmıştır. En son yapılan çalışmalar İtalya merkezli Kobold gel-git enerji istasyonundadır.
Gelgit enerjisi yenilenebilir enerji kaynakları arasında doğada sürekli yenilenebilir olması ve temiz enerji üretimiyle yakıt kullanmaması bakımından doğaya dönüştürülebilir olmasından bilimsel çalışmalara ağırlık verilerek kaliteli bir standart oluşturmak adına sürdürülen bir alandır.
